WIEŚ ŹRÓDŁA. Historia prawdziwa. Umarły im wszystkie dzieci…

Wieś Źródła położona jest na Dolnym Śląsku, w powiecie średzkim, w gminie Miękinia. Znajduje się ona przy ruchliwej trasie 94 między miastami Środa Śląska i Wrocław. Mnóstwo samochodów codziennie przejeżdża przez tę miejscowość i nie zauważa niezwykłej jej wartości dziejowej. Źródła bowiem bogate są w historię i zabytki, których nie widać z drogi.

Miejscowość jest leciwa. Pierwsze pisane wzmianki o niej pochodzą z 1278 roku, gdzie nazywano ją Fonte. W 1336 istnieje już jako Borne, a dwa lata później zowią ją Fons. Majątek ten należał w dziejach swojego istnienie do wielu szlacheckich rodów, ale najwięcej informacji po sobie zostawili tam von Carmerowie. Rodzina ta weszła w posiadanie dóbr w Źródłach zakupując majątek w roku 1760 od von Böcklina.

Johann von Carmer

Johann von Carmer to była wówczas licząca się persona. Ważna osobistość. Sędzia, radca rządowy w Opolu, minister sprawiedliwości na Śląsku. Ostatecznie Wielki Kanclerz Królestwa Prus. Pruskie prawo i sądownictwo wiele mu zawdzięczało. W jego rękach w tamtym czasie znajdowały się liczne ziemskie majątki, w tym wieś Źródła i niedaleki Pęczków. W roku 1797 von Carmerowie otrzymali tytuł hrabiowski, a Johanna odznaczono orderem Orła Czarnego, który otrzymał od samego króla Prus. Kiedy ojciec rodziny zmarł, całe dziedzictwo przypadło jego synowi. W następnych latach sytuacja powtarzała się za każdym razem, kiedy kolejny Carmer odchodził z tego świata. W okresie wieloletnich rządów rodziny na tym terenie, ich włości nieustannie się rozrastały. Ich były Lamowice Stare, Cesarzowice, Zielona Łąka.

Pałac Źródła

Nie ustaliłam niestety daty budowy pałacu z dokładnością do dnia, miesiąca i roku. Wiem tylko, że wzniesiono go na początku XIX stulecia na miejscu wcześniejszej rezydencji. Budowniczymi jego była familia Carmer. W ich rękach wieś Źródła pozostała niemal do końca II wojny światowej, jednak od dłuższego już czasu nikt z nich tam nie zamieszkiwał. Zdecydowanie Carmerowie woleli swoje dwory w Pęczkowie i Cesarzowicach. Dom dominialny i majątek w Źródłach był dzierżawiony. Od drugiej połowy XIX wieku do pierwszej połowy XX gospodarowali tam na nieswoim kolejno komisarz Wilde, niejaki Demuth, radca królewski Heinrich i rotmistrz Fritz.

Po wojnie obiekt stał się własnością Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Brzezinie. Po 1960 roku budynek został poddany pracom adaptującym go na potrzeby chwili. Uproszczono wówczas niemal wszystko. Elewacja została mocno dotknięta remontem, wnętrza stały się prostsze, podzielono je na mniejsze mieszkania. Zmieniono układ niektórych otworów okiennych. Powstały tam wtedy biura PGR-u i mieszkania dla jego pracowników. Na tyłach obiektu kiedyś istniał park dominialny, z którego dziś prawie nic nie zostało. Po latach do pałacu Carmerów przylgnęła łatka – bezstylowy. TUTAJ zostawiam Wam link, gdzie znajdziecie stare zdjęcie obiektu.

Wieś Źródła. Pokój Diabła

Jakiś czas temu rozmawiałam z pewną osobą na temat pałacu w Źródłach. Opowiedziała mi ona ciekawą historię, która podobno wydarzyła się tam w czasach, kiedy do obiektu wprowadzili się pracownicy gospodarstwa rolnego. W pałacu tym, w jednym z mieszkań znajdował się pokój w całości pomalowany na czarno. Zamieszkał tam pewien mężczyzna, który po jakimś czasie zaczął zamykać się w tym pomieszczeniu na wiele godzin przez bardzo długi okres. Trwało to kilka miesięcy. Opowiadano, że kiedy przebywał tam, w całym budynku słychać było dziwne upiorne odgłosy niosące się po korytarzu. Po czasie zauważono, że człowiek ten zrobił się dziwnie nieswój. Często mówił o śmierci. Pomimo że już wtedy czarna komnata postrzegana była przez innych mieszkańców pałacu jako coś niedobrego, on nie chciał jej opuszczać. Coś ciągnęło go tam nieustannie. Ostatecznie dało się zauważyć, że z mężczyzną tym stało się coś bardzo złego, ponieważ jego zachowanie zaczęło poważnie odstawać od normy. Po jakimś czasie po prostu zniknął. Podobno wyjechał, ale nikt nie wiedział dokąd. Długo jeszcze nazywano to pomieszczenie pokojem Diabła.

Kościół Podwyższenie Krzyża Świętego

Ta świątynia jest pełna tajemnic. Wzmiankowano ją już w pierwszej połowie XIII stulecia i wybudowano z kamienia.

Kościół wraz ze starym cmentarzem otoczony jest XVII wiecznym murem z czterema bastejami w jego narożnikach. Znajdują się tam wąskie okienka strzelnicze.

Nie znalazłam nigdzie pisanych źródeł opowiadających o tym założeniu obronnym, niewątpliwie jednak była to warownia. Datowanie muru obronnego sugeruje, że powstał on w okolicznościach wojny trzydziestoletniej.

Na terenie tym znajduje się drewniana dzwonnica, którą w XVIII wieku rysował Werner.

Ziemia ta to również stary cmentarz. Znalazłam tam do dziś istniejące mogiły, resztki nagrobków i grobowce. Cmentarz obronny to nie wszystko.

Ten obiekt sakralny skupił wokół siebie relikty przeszłości, które opowiadają o dawnych właścicielach tego majątku.

Wnętrze przybytku nie było dostępne, kiedy tam przyjechałam, jednak wszystko co zastałam na zewnątrz, zrekompensowało mi ten ból. Teren jest niesamowicie treściwy dziejowo. To prawdziwa wyprawa w przeszłość.

Zespół sześciu płyt

Epitafia zostały skupione w jednym miejscu na północnej ścianie kościoła. Są w stanie w miarę zadawalającym i dość czytelne. Wszystkie te postaci przedstawię Wam poniżej. To członkowie rodziny von Reibnitz, do której majątek w Źródłach należał w XVII stuleciu, choć oni sami mieszkali w pobliskim Kadłubie. Zaczniemy kolejno od lewej.

Mężczyzna ten to Melchior von Reibnitz. Jak widać wyraźnie przedstawiony został jako rycerz. Elementy zbroi są mocno podkreślone. Zmarł w 1627 roku, w Palmową Niedzielę zaraz po 12 godzinie. Miał 53 lata. Jego matką była Magdalena von Reibnitz, żoną Eva von Reibnitz a dzieci to Judit, Wilhelm, Eva i Hans.

Kobieta obok Melchiora to Eva von Reibnitz, jego żona. Zmarła w grudniu 1623 roku mając 40 lat. Jej ojcem był Hilbrand von Kuhl. Inskrypcja na płycie sławi ją jako szlachetną, czcigodną i cnotliwą.

Obok epitafium matki wmurowana została płyta nagrobna ich syna Hansa Christopha. Chłopczyk zmarł w wieku 10 lat. Inskrypcja zawiera prośbę do Boga o łaskę dla dziecka.

Obok płyty małego Hansa znajdują się dwie mniejsze. Wyżej to wizerunek jego brata Wilhelma. Chłopczyk przedstawiony jest w długim płaszczyku, choć zmarł mając zaledwie rok. 12 sierpnia 1614. Napisano o nim, że odszedł syneczek pana Melchiora von Reibnitz. Na płycie niżej znajdujemy informacje o małej Evie, siostrzyczce Wilhelma i Hansa. Dziewczyna ma wianek na głowie a w dłoniach jej kwiatek. Umarła w 1616 roku w wieku 15 miesięcy. Na płycie wyryto słowa – zasnęła w Bogu Eva.

Ich siostra Judit również odeszła w dzieciństwie, a jej płyta nagrobna znajduje się we wnętrzu świątyni. Rok jej śmierci – 1610. To historia rodziców, których wszystkie dzieci zmarły przed nimi.

Ostatnie epitafium należy do dziewczynki, która była członkinią tej rodziny. Herby na płycie identyfikują ją następująco. Linia ojcowska to von Falckenhain i von Reibnitz. Nazywała się Hedwig von Falckenhain i zmarła w 1590 r. Na płycie jest napis „Niech Bóg będzie łaskawy”. Reszta nieczytelna.

Wieś Źródła często jest pomijana na trasie pomiędzy Środą Śląską a Wrocławiem, a jak sami widzicie to prawdziwa bomba historyczna. Kopanie w takich dziejach wymaga wprawdzie czasu i trudu, jednak naprawdę watro. Oczywiście nie są to wszystkie ciekawostki z tego miejsca. Zostawiłam ich trochę dla Was, abyście resztę sami odkryli…

Jeżeli podobają Ci się nasze opowieści z drogi, kup książkę autorek bloga Nieustanne Wędrowanie — O rycerzach, śmiertelnych intrygach i bajecznych majątkach (patrz poniżej). Polecamy!

Źródło informacji na temat płyt nagrobnych rodziny Reibnitz – „Epitafia, pomniki i płyty nagrobne w kościołach ziemi średzkiej XVI-XVIII wiek”. Zbigniew Aleksy

Artykuł zawiera autoreklamę